Skip to main content
search

Formatief toetsen als sleutel tot leerwinst in het voortgezet onderwijs.

Datum: 21 februari 2024
Auteur: Thomas Boekhorst

Formatief toetsen is een opkomende trend binnen het onderwijs en vormt een waardevolle aanvulling op het traditionele summatieve toetsen. Maar wat houdt dit precies in? en nog veel belangrijker, wat levert het op?

"Meten is weten, de opbrengst van het leren."

In het voortgezet onderwijs is het gebruikelijk om regelmatig overhoringen en summatieve toetsen af te nemen, waarbij leerlingen worden beoordeeld op hun beheersing van de behandelde stof. Summatieve toetsen dienen als evaluatiemomenten aan het einde van een periode, waarbij gemeten wordt wat er tot dat moment is geleerd. Onderzoek heeft aangetoond dat deze benadering leerlingen betere resultaten oplevert bij afsluitende toetsen.

“Het naar boven halen van sterke punten en uitdagingen, het geven van feedback.”

Toetsen als kansen voor waardevolle leerervaringen

Echter, formatief evalueren is eveneens van groot belang. Dit proces, gericht op continue feedback en begeleiding, blijkt uit onderzoek bij te dragen aan een nog betere voorbereiding van leerlingen op afsluitende toetsen. Formatief toetsen biedt de mogelijkheid om tussentijds de voortgang van leerlingen te meten en hen gericht te ondersteunen bij hun leerproces. De evolutie in het toetslandschap, met een groeiende vraag naar digitale toetsing en diversiteit in toetsvormen, heeft de relatie tussen toetsen en onderwijs veranderd. Toetsen zijn niet langer slechts afrekenmomenten, maar kansen voor waardevolle leerervaringen.

Wat is het verschil tussen formatief en summatief toetsen?

Hoe kenmerkt formatief toetsen zich van summatief toetsen? De belangrijkste verschillend hebben we voor je op een rij gezet.

EDI VO

Zelf ben ik ruim 18 jaar werkzaam geweest in het onderwijs en ik moedig deze trend van harte toe. Ik zie te vaak en teveel scholen die toetsen om te toetsen, met als doel om te meten hoe goed leerstof wordt beheerst. Goede zaak zou je misschien denken, maar dat zie ik toch echt anders. Wat doe je namelijk met de toetsgegevens? Er is geen tijd om er op terug te komen, de nieuwe leerstof staat klaar. Daarnaast is het verschil tussen dat wat een leerlingen zou moeten kunnen en ook daadwerkelijk kan, in een bepaalde periode steeds verder uit elkaar gegroeid. In het primair onderwijs zien we het EDI-model op steeds meer scholen terugkomen. Dit expliciete directe instructiemodel geeft de leerkracht houvast bij het aanbieden van een nieuw leerdoel, onder andere door vooraf het haakje met al bestaande kennis te maken en na afloop van een instructie daadwerkelijk vast te stellen of een leerling de stof heeft begrepen.

Deze lesopbouw wordt in het voortgezet onderwijs echter nog maar vrij weinig toegepast. De effecten ervan zijn bewezen. Onderdelen van dit model zie ik sterk terugkomen in het formatieve toetsen.

“Hierdoor krijgt de docent weer grip en zeggenschap over de leerstof en staat hun vakmanschap centraal.”

6 positieve leereffecten van formatief toetsen

Door formatief toetsen bewust, gericht en actief in te zetten, krijg je als leerkracht meer grip op het leerproces van je leerlingen. Wat levert deze manier van toetsen je op?

  1. Werken vanuit een holistische benadering:
    Hybride toetsing biedt de mogelijkheid om zowel formatieve als summatieve elementen te integreren, waardoor een meer holistisch beeld van de leerprestaties ontstaat. Dit maakt het mogelijk om niet alleen de eindresultaten te meten, maar ook de voortgang en groei tijdens het leerproces.
  2. Tussentijdse mogelijkheden voor feedback en verbetering:
    Formatieve toetsen geven directe feedback aan leerlingen, waardoor ze inzicht krijgen in hun sterke punten en gebieden die verbetering behoeven. Dit ondersteunt actief leren en helpt bij het aanbrengen van gerichte verbeteringen gedurende het leerproces.
  3. Flexibiliteit in evaluatiemomenten:
    Door flexibele toetsmomenten in te bouwen, kan het leerproces beter worden afgestemd op individuele behoeften en leerstijlen. Dit bevordert een meer gepersonaliseerde benadering van het onderwijs.
  4. Diepgaander begrip:
    Hybride toetsing biedt de mogelijkheid om niet alleen feitelijke kennis te meten, maar ook het begrip en de toepassing van concepten. Dit stimuleert een diepgaand begrip van de lesstof.
  5. Motivatie en betrokkenheid:
    Door zowel formatieve als summatieve elementen in te zetten, kan het beoordelingsproces als meer inclusief en ondersteunend worden ervaren. Dit kan de motivatie van leerlingen verhogen en een positieve invloed hebben op hun betrokkenheid bij het leerproces.
  6. Aanpassingsvermogen:
    Het gebruik van een hybride toetsoplossing maakt het mogelijk om aanpassingen te doen aan het beoordelingsproces op basis van evaluatieresultaten en feedback. Dit bevordert een cyclische benadering van curriculumontwikkeling en verbetering van het onderwijs.

“Ontdek de Voordelen van Formatief Toetsen!” en verdiep je in de positieve leereffecten van formatief toetsen en ontdek hoe het leerproces van jouw leerlingen kan worden verrijkt.

Wil je advies over jouw digitale toetsomgeving?

Ga naar de Cloudwise Academy

Anderen waren ook geïnteresseerd in:​

Close Menu
Support