Game on!

Snelheidsborden die veranderen in een smiley, prullenbakken met prikkelende stellingen of de ‘Ommetje-app’ om mensen in beweging te krijgen. Misschien valt het je niet direct op, maar het toevoegen van dit soort spelelementen aan alledaagse situaties zien we steeds vaker terugkomen. Veel apps, winkels en andere organisaties maken namelijk maar al te graag gebruik van ‘gamification’. Ook in het onderwijs is gamification een ‘hot topic’. Maar wat houdt het precies in? En hoe pas je dit toe in jouw lessen?

Vraag je het aan collega’s, dan zul je misschien merken dat er verschillende opvattingen zijn over de term gamification. Veel leraren verwarren de term met het doen van een game of een spel in de klas. Maar ben je met gamification bezig wanneer je jouw klas een (online) spel laat spelen om ze bezig te houden? Zeker niet altijd!

Gamification gaat over het toevoegen van spelelementen en -technieken aan een niet-game omgeving (in dit geval dus je eigen klaslokaal). Hiermee probeer je niet alleen taken en activiteiten leuker te maken. Het is vooral bedoeld om de motivatie en betrokkenheid van je leerlingen te stimuleren.

Door de term ‘game’ denk je al snel aan apps of computerspellen, maar dat hoeft helemaal niet zo te zijn. Denk bijvoorbeeld aan ‘Holle Bolle Gijs’: van een alledaagse activiteit, zoals het weggooien van je afval, maakt de Efteling een spel door er een verhaal en een beloning aan te verbinden. Of wat dacht je van de talloze spaarprogramma’s van supermarkten waarbij je punten kunt sparen? Ook ‘niet-game’ apps maken tegenwoordig gretig gebruik van game-elementen. Denk aan de sportapps waar je door badges wordt gestimuleerd om beweegdoelen te behalen. Of de populaire app ‘Duolingo’, waar je door middel van punten, wedstrijden en badges wordt gestimuleerd een taal te leren.

Graven in zandhopen, speelhoeken in de klas, activerende spelletjes om woorden te leren: onderwijs start in de kleuterklas als een motiverende omgeving met een overvloed aan spelelementen. Maar hoe ouder je wordt, hoe meer het spelelement op de achtergrond verdwijnt. De speelhoeken worden tafels in rechte rijen en de spelletjes worden vervangen door werkboeken. Deze verandering is terug te zien aan de betrokkenheid en motivatie van leerlingen. Ze letten minder op en hangen verveeld over de tafels. Steeds vaker krijg je de vraag: “Waarom moeten we dit leren?”. Vaak kijken we dan met een beschuldigende vinger naar de leerlingen of de saaie lesmethodes. Maar is dit wel terecht?

Uit onderzoek (Hamari, Koivisto & Sarsa, 2014) blijkt dat het gebruik van game-elementen in je les leidt tot meer betrokkenheid en motivatie bij leerlingen. Leerlingen gaan actiever aan het werk, beleven meer plezier aan het leren en vinden het leuk om samen met andere leerlingen aan de slag te gaan met de lesstof. Klinkt als genoeg reden om hier iets mee te doen, toch?!

Er is geen kant-en-klare aanpak voor het toepassen van gamification in je klas. Wil je jouw volgende les al meer ‘fun’ maken, denk dan goed na welke spelelementen het beste passen bij je leerlingen. Houden je leerlingen van een competitie-element? Of zijn ze juist meer van samenwerkingsopdrachten? Hier vind je alvast een paar ideeën om de betrokkenheid naar een hoger niveau te tillen:

• Maak klas-avatars: spelen jouw leerlingen vaak games waarin ze een karakter moeten maken? Dan kan het gaaf zijn om ze een avatar te laten bedenken en deze te personaliseren. Ze kunnen nieuwe kleren of accessoires winnen door klastaken te voltooien en vaardigheden te ontwikkelen. Zo verbeteren ze hun eigen avatar!
• Badges: dit kan variëren van geprinte badges na het voltooien van een taak tot een leaderbord. Denk goed aan al je leerlingen wanneer je badges maakt. Focus op het belonen van vaardigheden zoals ‘gefocust blijven’ of ‘doorzettingsvermogen’ en zet niet alleen in op het behalen van goede cijfers. Dit kan demotiverend werken voor sommige leerlingen.
• Maak uitdagingen: motiveer leerlingen door leerdoelen in uitdagingen te gieten. Dit kunnen individuele uitdagingen zijn (praat met de muziekleraar en vraag 3 feiten over Spaanse muziek), maar ook groepsuitdagingen (lees samen 100 boeken). Je kunt leerlingen opties geven welke uitdaging ze willen voltooien, zodat ze controle hebben over wat ze willen leren. Je kunt zelfs een bord maken met verschillende uitdagingen om de samenwerking te stimuleren. 
• Maak een (online) escaperoom: daag leerlingen uit om hun kennis en vaardigheden bij een vak in te zetten om uit een (digitale) escaperoom te ontsnappen. Zorg voor een duidelijke missie, bijvoorbeeld: ontsnap binnen een lesuur uit het klaslokaal.

Uiteindelijk zijn verbeelding en creativiteit de belangrijkste eigenschappen om game-elementen toe te kunnen voegen. Welke spelletjes of games speel jij? Hoe zit dit met je leerlingen? Denk kritisch na over wat hen motiveert en zoek naar manieren om dit in je lessen te implementeren!

We snappen dat je direct aan de slag wilt, maar wees voorzichtig dat je niet alleen focust op elementen als punten, badges en leaderbords. Dit wakkert namelijk alleen de extrinsieke motivatie aan: de leerling wil een doel behalen en winnen. Belangrijk is om ook de intrinsieke motivatie te stimuleren. In dit geval voeren leerlingen een activiteit uit omdat ze het plezierig vinden: ze hebben geen beloning nodig en doen een activiteit vanuit zichzelf.  Denk aan creativiteit stimuleren en betekenisvolle activiteiten ontwerpen die passen bij de belevingswereld van de leerlingen.

Denk eerst goed na over het doel van je les en welke extrinsieke én intrinsieke drijfveren je wilt aanwakkeren bij de leerlingen. Overweeg je zelf gamification toe te passen in je klas en ben je benieuwd hoe je dit op een goede manier aanpakt? Volg dan deze cursus over ‘Gamification in het onderwijs’! Heb je nog vragen? Neem dan gerust contact met ons op!