Vroeger en nu: de kunst van het spieken

Zorgen voor eerlijke toetsen is altijd al een uitdaging geweest. Spieken is namelijk van alle tijden. Ook in de jaren '90, toen er nog geen smartphones waren, vonden leerlingen allerlei slimme, 'ouderwetse' manieren om een handje geholpen te worden. Denk aan antwoorden uitwisselen als de leraar even niet keek, of een boek stiekem op schoot houden, óók een papieren toets was nooit 100% vrij van spieken en fraude.

Vandaag de dag hebben die oude trucs een digitale upgrade gekregen. Nu worden formules opgeslagen in rekenmachines, antwoorden gedeeld via WhatsApp en toetsen simpelweg gefotografeerd en doorgestuurd. De kern van het probleem is niet veranderd, maar de hulpmiddelen wel. Je kunt je dus afvragen of die papieren toets van vroeger wel zo veilig was als we misschien denken. De uitdaging om spieken tegen te gaan is simpelweg met de technologie meegegroeid. En dat is belangrijk om te onthouden als we het hebben over de veiligheid van digitaal toetsen.

Wanneer zijn we begonnen met digitaal toetsen?

Digitaal toetsen heeft zijn oorsprong in de jaren ‘90. In eerste instantie ging het om relatief eenvoudige vormen, zoals bijvoorbeeld het gebruik van computers bij meerkeuzevragen. Later evolueerden de methoden en werden ze geavanceerder met de opkomst van online leerplatformen en speciale toetssoftware.

Tegenwoordig maken veel scholen gebruik van gevarieerde vormen van digitale toetsing, waaronder online examens, adaptieve toetsen en het gebruik van elektronische hulpmiddelen tijdens traditionele schriftelijke examens.

Waarom zijn we ook alweer begonnen met digitaal toetsen?

Een essentiële vraag die beantwoord moet worden en hier ligt dan ook het antwoord op de centrale vraag van deze blog: “Digitaal toetsen: een vloek of een zegen?”. Het brengt een groot aantal voordelen mee in vergelijking met het toetsen op papier. Een aantal voordelen op een rij welke samen hebben geleid tot een groeiende acceptatie van digitaal toetsen in het voortgezet onderwijs:

Veiligheid en integriteit

Digitaal toetsen biedt geavanceerde beveiligingsopties die op papier lastig zijn. Denk aan het verplicht draaien van een 'lockdown browser', waardoor studenten geen andere programma's of websites kunnen openen. Daarnaast kunnen vragen en antwoordopties willekeurig worden aangeboden (randomizen). Dit verkleint de kans op afkijken en fraude aanzienlijk, wat de betrouwbaarheid van de resultaten (de integriteit) ten goede komt.
Efficiëntie en tijdsbesparing

Dit voordeel zit vooral in het nakijkproces en de logistiek. Voor docenten is de grootste winst dat gesloten vragen (zoals meerkeuze, matching of 'hotspot') automatisch worden nagekeken. Deze tijd kan de docent besteden aan het geven van inhoudelijke feedback op open vragen of aan lesontwikkeling. Daarnaast vervalt het printen, sorteren, uitdelen en innemen van papieren toetsen volledig.
Kosteneffectiviteit op lange termijn

Hoewel er een initiële investering nodig is in software, licenties en apparatuur, zijn de operationele kosten lager. Er wordt op grote schaal bespaard op materiële kosten zoals papier, inkt, toners en kopieerapparaten. Ook de kosten voor fysieke archivering (opslagruimte) verdwijnen. Naarmate meer toetsen digitaal worden afgenomen, wordt de besparing per student groter.
Snellere terugkoppeling

Digitaal toetsen maakt het mogelijk om snel en direct feedback te geven aan leerlingen. Omdat het nakijken van gesloten vragen direct door het systeem gebeurt, kan een (deel)cijfer vrijwel onmiddellijk na de toetsafname worden vrijgegeven. Zelfs als er open vragen zijn, hoeft de docent alleen die vragen na te kijken. Studenten hoeven zo geen weken te wachten op hun resultaat.
Flexibiliteit in toetsvormen

Digitaal toetsen gaat veel verder dan alleen tekst typen. Het maakt het mogelijk om multimedia te integreren, zoals het analyseren van een videofragment, het beluisteren van een audio-opname (belangrijk bij taaltoetsen) of het interpreteren van interactieve grafieken. Vraagtypes zoals 'drag-and-drop' (slepen) of het aanwijzen van locaties op een afbeelding (hotspot) maken het mogelijk om vaardigheden te toetsen die op papier niet te meten zijn.
Betere data-analyse

Elke klik en elk antwoord wordt digitaal vastgelegd, wat een schat aan data oplevert. Docenten kunnen eenvoudig een itemanalyse uitvoeren: welke vragen werden structureel fout gemaakt? Hoe lang deden studenten gemiddeld over de toets? Deze data helpt niet alleen om de kwaliteit van de toetsvragen zelf te verbeteren, maar geeft ook inzicht in welke lesstof mogelijk opnieuw behandeld moet worden.
Voorbereiding op de digitale samenleving

We leven en werken in een wereld waarin digitale vaardigheden essentieel zijn. De meeste studenten zullen later in een beroep terechtkomen waar ze rapporten digitaal schrijven, data analyseren in spreadsheets of presentaties maken. Door ook de toetsing digitaal te laten plaatsvinden, sluit het onderwijs beter aan op de beroepspraktijk en wordt de 'digitale geletterdheid' van studenten versterkt.

De digitale zorgen omtrent toetsing en examinering

Als je dit lijstje met voordelen bekijkt, kun je haast niet begrijpen dat digitaal toetsen niet verplicht wordt gesteld in het gehele funderend onderwijs. Toch is digitaal toetsen nog niet op alle scholen een vanzelfsprekendheid. Zo wordt een digitale toets in bijna alle gevallen ingezet als oefentoets en wordt een “echte” toets gewoon nog traditioneel op papier gemaakt. Van andere docenten horen we eenzelfde soort signaal. Er wordt nog niet snel gekozen om een toets, waar een cijfer of andere beoordeling aan wordt gehangen, digitaal afgenomen.

De belangrijkste redenen die wij terugkrijgen vanuit het onderwijs?

Technologische infrastructuur: niet alle scholen beschikken over voldoende technologische infrastructuur, zoals betrouwbare internetverbindingen en up-to-date apparatuur, wat de implementatie van digitaal toetsen kan belemmeren. Technische problemen, zoals uitval van systemen of softwarefouten, kunnen de toetservaring negatief beïnvloeden.
Digitale spiek- en fraudemogelijkheden: het risico op fraude en ongeoorloofde praktijken kan toenemen bij digitaal toetsen, tenzij er effectieve beveiligingsmaatregelen worden getroffen.
Kosten van implementatie: de initiële kosten voor het implementeren van digitale toetssystemen, inclusief training van docenten en aanschaf van technologie, kunnen aanzienlijk zijn. Dit kan een afschrikkend effect hebben op de keuze voor digitaal toetsen.

"Leerlingen reageren allemaal heel verschillend, maar als ze eenmaal gewend zijn is het heel makkelijk."

- Ann de Jong, Teamleider en Docent Nederlands bij het Esdal College

Vijf tips voor digitaal toetsen

Het is aan het onderwijs zelf om te bepalen of digitaal toetsen iets is waar je wilt investeren. Het is in ieder geval iets dat op zijn minst op de beleidsagenda zou moeten staan naar onze mening. We hopen met onderstaande tips handvatten te bieden om zelf aan de slag te gaan.

Begin met een visie op digitaal toetsen. Bij onderwijskundige veranderingen is het belangrijk om kaders en richtlijnen op te stellen. Zorg ervoor dat de visie op digitaal toetsen aansluit bij de dagelijkse praktijk. Zo kunnen docenten sneller eigenaarschap nemen.
Ga niet 100% digitaal toetsen, maar kies voor een hybride toetsomgeving. Het is simpelweg niet mogelijk om bepaalde leerdoelen of vaardigheden digitaal te toetsen. Zet daarom digitale toetsen alleen in waar ze directe meerwaarde opleveren voor het leerproces.
Zorg dat er sprake is van een veilige digitale leeromgeving. Denk hierbij aan door school beheerde devices die in een goed beschermd netwerk kunnen worden ingezet. Zo kun je op technisch vlak geen ruimte overlaten voor fraude tijdens examens. Digitale hulpbronnen en inzet van AI kunnen dan worden uitgesloten.
Zorg ervoor dat docenten voldoende vaardig worden gemaakt. Met name in het klaarzetten en analyseren van digitale toetsen zodat er effectief gebruik gemaakt kan worden. Zorg dat je pedagogisch en didactisch kan handelen na het afnemen van een digitale toets.
Betrek leerlingen en studenten bij het proces. Vraag hun advies uit te brengen over de manier waarop digitale toetsen worden ingezet om het proces nog beter in kaart te brengen en aan de onderwijs,- en leerbehoeften van de leerling te voldoen.

Digitaal toetsen zonder valsspelen!

✔️ Vrij van spieken en fraude
✔️ Geen gedoe meer met het klaarzetten van toetsen
✔️ Te koppelen met jouw vertrouwde toetsaanbieder

Meer over COOL Check

Digitaal toetsen: Een vloek of een zegen?