Hoe beveilig je je schoolsysteem tegen slimme leerlingen?
Leerlingen zijn van nature nieuwsgierig. Ze willen ontdekken, uitproberen en soms net een stapje verder gaan dan de bedoeling is. Die nieuwsgierigheid kan ook uitdagingen opleveren voor schoolbeheerders en IT-afdelingen. Sommige leerlingen testen bijvoorbeeld bewust of onbewust de grenzen van digitale systemen, ontdekken verborgen functies of proberen wachtwoorden te raden. Dit kan kleine problemen veroorzaken, maar ook leiden tot kwetsbaarheden in je schoolomgeving. Tijdens de Week van de Cybersecurity is het een goed moment om te kijken hoe je een veilige én stimulerende digitale leeromgeving kunt creëren.
Waarom leerlingen systemen omzeilen
De meeste leerlingen die in een systeem “rondneuzen” doen dat uit nieuwsgierigheid. Ze willen snappen hoe iets werkt of kijken of ze ergens achter kunnen komen. Soms gaat het echter een stap verder: cijfers aanpassen om te voorkomen dat je blijft zitten, opdrachten veranderen om deadlines te verlengen of persoonlijke gegevens van anderen inzien.
Niet altijd gebeurt dit met kwade bedoelingen. Een leerling kan ook per ongeluk een kwetsbaarheid tegenkomen of inloggen met een onbeheerd account. Maar zelfs onbedoelde toegang kan leiden tot vervelende gevolgen. Een aangepast cijfer ondermijnt de eerlijkheid in de klas, terwijl toegang tot persoonsgegevens kan resulteren in een datalek of zelfs identiteitsdiefstal.
Het Normenkader IBP is er juist om scholen te helpen deze risico’s in kaart te brengen en te beperken. Toch blijft de menselijke factor een van de grootste uitdagingen.
Gevolgen voor de school
Het lijkt misschien een klein probleem als een leerling zijn of haar eigen cijfers kan aanpassen, dat je snel kunt herstellen als je erachter komt. Maar vaak heeft zo’n incident bredere gevolgen die de hele school raken. Wat betekent het bijvoorbeeld als een leerling toegang heeft (gehad) tot het schoolsysteem?
- Hinder in de klas
Als een leerling cijfers of opdrachten aanpast, voelt dat voor docenten vaak frustrerend. Hun werk om een eerlijke en stimulerende omgeving te creëren krijgt een flinke tik. Het kan ook leiden tot extra druk door vragen van ouders of reacties van leerlingen. Zo heeft één incident al snel effect op de hele klas. - Vertrouwen onder druk
Wanneer bekend wordt dat leerlingen het systeem hebben omzeild, kan dat het vertrouwen van ouders, leerlingen en collega’s schaden. Mensen gaan twijfelen: “Is alles wel veilig geregeld?” Dit kan de sfeer in de schoolgemeenschap beïnvloeden en maakt het lastiger om digitaal onderwijs met vertrouwen te gebruiken. - Gevoelige informatie op straat
Onbevoegde toegang kan ook leiden tot datalekken van persoonlijke gegevens van leerlingen of medewerkers. Dit kan resulteren in identiteitsdiefstal of ander misbruik en betekent bovendien dat de school niet meer voldoet aan de privacywetgeving, met mogelijke juridische en reputatieschade tot gevolg.
Met andere woorden: ook als een manipulatie in eerste instantie onschuldig lijkt, zijn de gevolgen vaak groter dan gedacht.
Vijf tips om je school te beschermen
Gelukkig zijn er manieren om de risico’s van nieuwsgierige leerlingen te verkleinen. Hieronder vind je vijf maatregelen die scholen direct kunnen toepassen:
Een mailaccount zonder MFA is simpelweg niet veilig genoeg. We zien in het onderwijs dat dit nog steeds niet vanzelfsprekend is. Voeg waar mogelijk twee-factor-authenticatie (2FA) toe, zodat inloggen niet alleen afhankelijk is van een wachtwoord.
Denk aan een training over het herkennen van verdachte e-mails, het belang van het afschermen van je scherm bij het inloggen, of de gevolgen van een datalek. Hoe meer kennis er intern aanwezig is, hoe kleiner de kans dat iemand de deur naar het systeem openzet.
Wellicht een open deur, maar kwetsbaarheden in verouderde software zijn vaak de makkelijkste ingang voor nieuwsgierige leerlingen. Zorg daarom dat updates en beveiligingspatches regelmatig en structureel worden doorgevoerd.
Niet iedereen hoeft overal bij te kunnen. Controleer toegangsrechten regelmatig en koppel ze aan rollen om overzicht te houden. Met Identity & Access Management (IAM) automatiseer je dit proces, waardoor het risico op fouten kleiner wordt.
Monitoring en logging maken verdachte activiteiten snel zichtbaar, zoals inlogpogingen op vreemde tijden of het openen van bestanden die niet bij een rol passen. Dit geeft je de kans om tijdig in te grijpen en extra maatregelen te nemen.
Benut de nieuwsgierigheid
De digitale veiligheid op school is iets waar je continu aan werkt. Elk incident of bijna-incident is een kans om te leren: wat ging er mis en hoe kun je dat voorkomen? Betrek medewerkers en leerlingen bij het veilig omgaan met gegevens en toegangsrechten. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld kwetsbaarheden signaleren en meedenken over veilige werkwijzen, waardoor ze ook bewust worden van hun eigen digitale gedrag. Combineer slimme technische maatregelen, zoals toegangsbeheer, updates en monitoring, met duidelijke gedragsregels en regelmatig overleg. Zo wordt beveiliging een vanzelfsprekend onderdeel van de schooldag.
Wat doe jij al?
Nieuwsgierige leerlingen zijn waardevol. Ze brengen energie, creativiteit en een kritische blik mee. Tegelijkertijd moet je schoolomgeving veilig zijn en gevoelige gegevens beschermd blijven. Neem even de tijd om bij jezelf en je team stil te staan: wat doen jullie al om dit soort risico’s te voorkomen? Op welke gebieden hebben jullie de zaken goed op orde, en waar laten jullie nog steekjes vallen? Door hierover te reflecteren, kun je een digitale leeromgeving creëren die zowel veilig als stimulerend is.
Anderen lazen ook:
Hoe beveilig je je schoolsysteem tegen slimme leerlingen?
Leerlingen zijn van nature nieuwsgierig. Ze willen ontdekken, uitproberen en soms net een stapje verder gaan dan de bedoeling is. Die nieuwsgierigheid kan ook uitdagingen opleveren voor schoolbeheerders en IT-afdelingen. Sommige leerlingen testen bijvoorbeeld bewust of onbewust de grenzen van digitale systemen, ontdekken verborgen functies of proberen wachtwoorden te raden. Dit kan kleine problemen veroorzaken, maar ook leiden tot kwetsbaarheden in je schoolomgeving. Tijdens de Week van de Cybersecurity is het een goed moment om te kijken hoe je een veilige én stimulerende digitale leeromgeving kunt creëren.
Het digitale schoolgebouw dat nooit op slot gaat en wat jij daar als bestuurder van merkt
Stel je een school voor waar de deuren dag en nacht openstaan. Iedereen kan binnenlopen, sloten werken soms wel, soms niet. Leerlingen dwalen door lokalen, docenten weten niet waar ze mogen zijn, en invallers krijgen toegang tot ruimtes waar ze niets te zoeken hebben.
Podcast: Op weg naar Digitaal Veilig Onderwijs
In deze podcastreeks gaan we het hebben over alle aspecten rondom Digitaal Veilig Onderwijs. Denk daarbij aan het privacy, security, het normenkader, phishing, DPIA's, cyberaanvallen en nog veel meer. Volg ons en laat je in de komende maanden informeren door specialisten uit onderwijs en technologie. Bekijk onze podcastpagina.
Verder in digitaal veilig onderwijs
Digitale schoolomgeving worden steeds vaker en ernstiger bedreigd. Maar voor de gemiddelde onderwijsinstelling is er geen beginnen aan om al die gevaren zelf te signaleren en onschadelijk te maken. Met Cybersecurity-as-a-Service (CaaS) nemen wij je die zorg uit handen.
