Werken aan mediawijsheid gaat het hele jaar door
Door Sjoerd Tinkhof, Onderwijsadviseur en MediaCoach bij Cloudwise
Van 7 t/m 14 november is het weer tijd voor de jaarlijkse Week van de Mediawijsheid. Onder het motto ‘Gezond met je scherm’ ligt de focus deze keer op de manier waarop we onze schermtijd indelen. Door daarin bewuste keuzes te maken, kun je voorkomen dat digitale media je leven gaan beheersen. Gezonde schermtijd gaat over ritme, pauzes en afwisseling tussen online en offline activiteiten. Bij een goede digitale balans voegt je schermtijd juist iets waardevols toe aan je bestaan. En gezond omgaan met je scherm gaat het hele jaar door.
Omgaan met de digitale prikkels om ons heen
Nou zijn er vandaag nogal wat media die om onze aandacht strijden. Het is een hele kunst om daar op een verantwoorde manier gebruik van te maken. Dat geldt voor volwassenen, maar misschien nog wel meer voor kinderen. Zij zijn vaak nog wat kwetsbaarder voor de vele verleidingen en gevaren waarmee ze geconfronteerd worden. Zeker in een tijd waarin AI content kan genereren die je nauwelijks van ‘mensenwerk’ kunt onderscheiden. Hoe kunnen we onze jeugd leren om toch op een veilige manier om te gaan met media?
Verweven in alle vakken
In het funderend onderwijs is mediawijsheid inmiddels een vaste waarde. De meeste scholen benaderen het allang niet meer als een soort vak waaraan je tijdens de Week van de Mediawijsheid maar weer eens een uurtje besteedt. Het wordt veel breder aangeboden, als integraal onderdeel van het onderwijs. Verweven in alle vakken, van taal tot en met wereldoriëntatie. En dat is een goede zaak, omdat zo'n benadering beter weerspiegelt hoe het in de echte wereld gaat. Kinderen hebben de juiste kennis, vaardigheden en attitude nodig om overeind te blijven in de constante stroom van informatie die op hen afkomt.
Cruciale rol voor ouders
Werken aan mediawijsheid is trouwens niet alleen een taak voor docenten. Ook ouders spelen hierin een cruciale rol. Zij kunnen hun kinderen bijvoorbeeld eens vragen wat ze eigenlijk allemaal doen op hun smartphone. Wat voor video’s kijk je of welke games speel je en wat vind je daar leuk aan? Als je dat gesprek aangaat met oprechte interesse en je eigen oordeel even buiten beschouwing laat, is de kans groter dat kinderen er open voor staan om afspraken te maken over zaken als schermtijd en rustmomenten. Dat zien we ook terug in een dit jaar door de overheid gepubliceerde ‘Richtlijn gezond schermgebruik’. Daarin wordt ook gesteld dat het belangrijk is om als ouder zelf het goede voorbeeld te geven. Het onderwijs kan veel doen, maar de basis voor een goede digitale balans ligt toch vooral thuis. Dus leg die telefoon weg bij het avondeten of 's avonds op de bank.
Verder kijken dan vandaag
Even een leuke reactie onder een filmpje zetten of een gekke foto delen: volwassenen kunnen de gevolgen niet altijd overzien, laat staan kinderen. Een mening die ooit via X is gedeeld kan mensen jaren later problemen bezorgen, bijvoorbeeld als ze gaan solliciteren. Daarom hebben kinderen hulp nodig bij het maken van verstandige keuzes in hun omgang met media. Kritisch leren denken is nodig om jezelf veilig te houden. En opvoeders moeten weten hoe ze kinderen daarbij het beste kunnen helpen.
Digitaal goed in je vel
Naast mediawijsheid is er trouwens ook nog zoiets als mediawelzijn. Hoe voelen kinderen zich bij hun eigen online gedrag en dat van anderen? En wat doen media met hun zelfbeeld en relaties? Kinderen ervaren steeds meer druk om continu content te maken en te delen, zelfs wanneer ze dat eigenlijk niet willen. Hoe blijf je veilig én goed in je vel, ook in de digitale wereld? Opvoeders hebben samen de taak om kinderen daarin te begeleiden. Niet alleen door regels te stellen, maar vooral door het gesprek te voeren over digitale weerbaarheid, verleiding en de invloed van sociale media op hun welzijn.
Op school kun je daar ook veel aan doen. Samen in de klas in gesprek gaan en leren over hoe sociale media werken bijvoorbeeld. Sociale media hebben effect op het welzijn, vooral omdat ze effect hebben op het gedrag. Dat is vaak onbewust maar het beïnvloedt iedereen. Van wat je vanavond gaat eten tot de verkiezingen: tegenwoordig wordt het mede bepaald door sociale media. Daarom is het belangrijk om genoeg rust in te bouwen. Door bewust tijd te nemen voor offline activiteiten, sport en ontspanning kunnen kinderen digitaal gezond blijven en hun zelfbeeld beschermen.
Gezonde schermtijd
Om nog even terug te komen op gezonde schermtijd (het thema van de Week van de Mediawijsheid): de eerdergenoemde Richtlijn gezond schermgebruik geeft daar interessante en nuttige adviezen over. Zoals de 20-20-2-regel, die stelt dat een kind na elke 20 minuten schermtijd eerst 20 seconden in de verte zou moeten kijken, om vervolgens 2 uur lekker buiten te gaan spelen. Een ander opvallend advies is kinderen onder 13 jaar helemaal geen sociale media te laten gebruiken. Dat lijkt een goed idee, maar of het haalbaar is...
Maak er werk van
Wil jij bij jouw school of stichting serieus aan de slag met mediawijsheid en het creëren van een gezonde digitale balans? Als gecertificeerd MediaCoach help ik je graag er een succes van te maken. Vanuit onze Cloudwise Academy bieden we ook een inspiratieworkshop en een bootcamp om je op weg te helpen. Ik zou zeggen: maak er werk van. Met aandacht voor gezonde schermtijd, begeleid door school én ouders, zorgen we ervoor dat kinderen media niet alleen verstandig gebruiken, maar er ook goed bij in hun vel blijven.
Geef mediawijsheid een vaste plek op school
Maak van mediawijsheid een vast onderdeel van je onderwijs. Ontdek hoe onze Academy je helpt om van bewustwording naar actie te gaan.