De telefoon moet de klas uit, maar wat moet er met de laptop dan?
Na een jaar van debat, is de kogel door de kerk en heeft het Ministerie van Onderwijs vorige week het dringende advies aan scholen gegeven om de telefoon uit de klas te bannen. De argumenten zijn evident en ook nog eens wetenschappelijk onderbouwd.
Minister Dijkgraaf liet er geen gras over groeien: “Ook al zijn mobieltjes haast verweven met ons leven, in de klas horen ze niet thuis. Daar moeten leerlingen zich kunnen concentreren en alle ruimte krijgen om goed te leren.”
Een telefoon in de les werkt verstorend doordat leerlingen niet opletten en met hun aandacht elders zijn. Een telefoon haalt de concentratie weg en de leerprestaties gaan omlaag. Dus vanaf komend schooljaar zien we de telefoon niet meer terug in het klaslokaal, net als de slimme gadgets (zoals horloges) en zelfs tablets en Ipads behoren tot het verleden.
Dringend advies roept online verschillende reacties op.
Het advies stond nog niet op nos.nl of de eerste reacties waren op verschillende social media kanalen te lezen. Van lovend (liever vandaag dan morgen), tot kritisch (failliet van het onderwijs in digitale geletterdheid). De twee “kampen” zullen elkaar nog lang tegenkomen in het publieke debat.
De centrale vraag is echter een zeer fundamentele:
Hoe voorkom je afleiding in de klas als er digitale middelen worden ingezet of er digitale middelen beschikbaar zijn zoals een laptop of Chromebook?
Bas Roset, ICT adviseur in het onderwijs, zei: “Geen mobieltjes meer in de klas, goed idee!” Hij nuanceerde ook, naar onze mening terecht, het publieke debat. De afleiding kan immers nog steeds gevonden worden, zei het via een andere weg. (Bron: LinkedIn, 2023)
Een applicatie (app) kan immers ook gewoon geopend worden in de browser.
Wat is een (web)applicatie?
Een app of website is vandaag de dag redelijk identiek aan elkaar. Het is vaak zelfs een functionele eis dat dit het geval is. In jargon heet dit een progressive web app (pwa): “Een type webapplicatie die is ontworpen om te functioneren als een mobiele app, maar toegankelijk is via een webbrowser. Het is een hybride benadering die de voordelen van zowel mobiele apps als traditionele websites combineert.”
Denk bijvoorbeeld aan Web.Whatsapp, Instagram, Snapchat of Tiktok. Deze zijn eenvoudig te bereiken via de smartphone, maar kan je ook “gewoon” op je laptop openen in de browser.
Het dringend advies is dus om rechts te gaan verbieden, maar links blijven we gewoon toestaan. Is dat dan wat je wilt? Of verplaats je niet gewoon het probleem?
Wat betekent het dringende advies voor mijn school of stichting?
Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat niet-educatief gebruik van mobiele telefoons hier afbreuk aan doet. Vooral sociale media en andere niet-educatieve apps leiden af van de lesstof en verstoren sociale interactie in de klas. (bron: Kennisrotonde, 2023)
In de kamerbrief van 4 juli 2023 heeft het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap laten weten dat de volgende afspraak is gemaakt:
“Mobiele telefoons en andere devices zijn niet toegestaan in de klas, tenzij ze educatief worden gebruikt tijdens de les.”
‘Nee, tenzij..’. Dat is het uitgangspunt dat in het schoolbeleid opgenomen dient te worden. Daarnaast is er de plicht om kritisch te blijven onderzoeken wat er nodig is om de ambitie te laten slagen.
Het doel van de maatregel is enerzijds om duidelijke grenzen te stellen met betrekking tot het gebruik van mobiele telefoons in de klas. Anderzijds is het bedoeld om het eigenaarschap van het vraagstuk dichter bij scholen, leraren en leerlingen te leggen.
Er is meer duidelijkheid ontstaan, maar er is ook nog veel werk te verzetten.
Dit kan je de komende periode nog verwachten:
- Voor speciaal onderwijs komen er begin volgende jaar aanvullende sectorafspraken;
- In oktober ‘23 zal er een 0-meting plaatsvinden en in juni ‘24 een vervolgmeting van het beleid op scholen over mobiele telefoons in de klas. Aan de hand hiervan wordt de aanpak geëvalueerd en bepaald of er (wettelijke) aanpassingen benodigd zijn.
Wat is het probleem dat dreigt te ontstaan?
Net voor de vakantie ontstaat er dus een beweging, die sterker is dan ooit tevoren. Scholen hebben tot 1 januari 2024 de mogelijkheid om zich goed voor te bereiden.
Eric Welp, expert binnen Cloudwise op het gebied van ict en onderwijs, constateert dat er belangrijke aandachtspunten over het hoofd worden gezien.
De link naar focus ligt hier op telefoons, daar gaat het uiteindelijk om. Maar er is nog het probleem van een niet beheerd device (BYOD) dat voor de nodige afleiding kan zorgen. De eenzijdige blik op afleiding in de klas en het gebruik van de telefoon is vooralsnog dus te beperkt.
We zien daarnaast het volgende vanuit Cloudwise: per 1 oktober zijn de richtlijnen verder uitgewerkt en per 1 januari 2024 moeten scholen het beleid hier al op hebben ingericht en ook nog kunnen handhaven.
Is dit realistisch? Vragen we hier niet te veel van scholen.
Wordt de telefoon vervangen door een laptop of Chromebook?
De afleiding verandert niet, de manier waarop wel. Mark Timmermans, Adviseur Onderwijsinnovatie met ICT, kreeg de vraag voor nieuwe kleding vanuit zijn zoon.
Maar waar je telefoons nog enigszins kunt vermijden, is dit voor laptops of Chromebooks een heel ander verhaal. Het probleem ligt hem in de verantwoordelijkheden die een school heeft en de rechten die ze hebben over het device en het afdwingen van zogenaamde policies.
Eigenlijk is het volgens ons heel simpel:
Veilig en zorgeloos ICT inzetten in de klas is feitelijk alleen mogelijk wanneer je gebruik maakt van devices die je als school in eigen beheer hebt en waar je zelf de regie hebt.
Dus het is zeker niet de leerling die zijn eigen digitale regels op school bepaalt. Dat is de wereld op zijn kop.
Hoe voorkom je afleiding in de klas?
In het verkeer kunnen we het verbieden en zelfs handhaven. Met slimme camera’s zijn we nu in staat om appende bestuurders te betrappen en beboeten. Op school gaat dat niet zo eenvoudig.
Regeren is vooruitzien. Dus op welke manier kunnen we afleiding tegengaan, als de telefoon uit de klas is verdwenen, maar de leerling wel op een laptop of Chromebook verder kan met zijn ‘digitale verslaving’.
Normaal gesproken zou een leerling zich vrij eenvoudig aan het digitale toezicht van de school kunnen onttrekken omdat hij/zij zelf ‘baas is over het device’. Met enkele muisklikken is alle afleiding weer binnen handbereik.
Eigenlijk is er maar één manier om afleiding te voorkomen. Werken leerlingen op school met laptops of Chromebooks? Zorg ervoor dat je als school het beheer hebt over deze devices.
Komt de leerling thuis, dan is alles weer beschikbaar en toegankelijk. Tot verdriet van menig ouder maar dat noemen we dan “opvoeding”.
En dat is weer een heel ander verhaal.
En minstens zo ingewikkeld…